Yunan mitolojisi, genel ifadeyle Eski Yunanların inançları, yaşam tarzları, şiddetli doğa olaylarını ya da kültürlerini yansıtan hikayelerdir. Nesilden nesile yayılan bu hikayeler ise efsane haline gelmiş ve bu yüzden çeşitlilik göstermeye başlamıştır. Her kaynakta farklı hikayeler bulabilir ya da aynı hikayeyi farklı şekillerde dinleyebilirsiniz.
Yunan mitolojisini temel alan ve popüler kültürde de yer bulan pek çok film izlemiş ya da kitap okumuş olabilirsiniz. Hiç yoktan kulak dolgunluğunuz bile vardır. Tanrıların tanrısı Zeus’u biliyorsunuzdur, mesela. Peki, daha fazlasını merak ettiniz mi?
İşte, Yunan mitolojisi hakkında en çok merak edilen ve genel kültür seviyenize minik katkılar sağlayabilecek detaylar, hikayeler ve karakterler…
Mitoloji Nedir?
Etimolojik olarak kısa bir açıklama ile başlamak gerekirse, “mitos” masal ya da efsane gibi anlamlar taşır ve “loji” de bilim demektir. Bu durumda efsane bilimi olarak nitelendirebiliriz, mitolojiyi. Bunun yanında daha çok tanrıları, kahramanlıkları ve doğaüstü varlıkların hikayelerini kendine konu olarak seçmiştir.
Pek çok mitolojinin konusu, ortaya çıktığı bölgenin ya da ülkenin kuruluşu veya nasıl oluştuğuna yönelik hikayeleri kapsar. Genel olarak da bir şeyin nasıl yaratıldığına ya da nasıl meydana geldiğine odaklanır. Sözü edilen efsaneler, önceleri sözlü olarak anlatılırken zaman içinde kalem alınmış ve bugünlere kolaylıkla ulaşabilmiştir. Ancak objektif bir doğruluk taşımadığı gibi farklı hikayeler de anlatılmaktadır.
Yunan Mitolojisine Göre Dünyanın Yaratılışı
Yunan mitolojisinde dünyanın yaratılışının tasvirisi, son derece etkileyici bir mitle anlatılır. Her şeyden önce derin bir kaos hakimdi ve sadece gece, sessizlik ve sonsuzluk vardı. Sonrasında bir anda, nasıl olduğu bilinmez, ışık ve gündüzle birlikte aşk geldi. Bunların ardından da dünya ortaya çıkıverdi. Dünyanın gelişinden sonra yanına arkadaş olsun diye Uranüs yaratıldı. Uranüs ile birlikte dünya tanrıları yarattılar.
Ancak Uranüs, son derece kaba ve kötüydü. Hatta yarattığı tanrılara çok kötü davranır ve onlardan nefret ederdi. Bu durum dünyanın da hoşuna gitmezdi. Derken bir gün en genç tanrı Kronos, Uranüs’ün tahtını ele geçirdi ve kendi babasını alt etti.
Gel zaman git zaman Kronos, babasının kaderini yaşamaktan korkmaya başladı ve kendi çocuklarının onu tahtından edeceğine inandı. Daha da hırslanan Kronos en sonunda çocuklarını diri diri yemeye karar verdi. Ancak tanrılar ölümsüzdü ve yediği her çocuk, midesinde hapis oldular.
Bu durumdan bıkan Kronos’un karısı Rhea ise son doğurduğu çocuğu kocasına teslim etmek yerine bir taş götürdü. Taşa hiç bakmadan midesine indiren Kronos, bir çocuğu daha yediğini düşündü ve rahatladı. Ama Rhea’nın Kronos’tan kaçırdığı çocuk bir mağarada büyümeye devam etti. Gücünü toplayıp babasının karşısına çıktığında, savaş başlattı ve 5 kardeşini hapis hayatından kurtardı. İşte Zeus’un önderliğinde Olimpos Tanrıları böyle ortaya çıktı.
Kronos’u ve mitini pek çok sanat eserinde, filmde, romanlarda hatta oyunlarda bile görebilirsiniz. Francis Goya’nın ünlü ve sansasyonel resmi Çocuklarını Yiyen Satürn’de bu hikayeden esinlendiği düşünülmektedir.
Yunan Mitolojisinin En Önemli Tanrıları
Yunan mitolojisinde tanrılar ve tanrıçalar, ya doğrudan bir şeyin kişileşmiş hali olabilir ya da bir şehrin ya da alanın koruyucusu olarak nitelendirilebilir. Bunun yanında bazı tanrıların ya da tanrıçaların özellikleri daha karmaşıktır.
Tanrılar ve tanrıçalar arasında belirgin bir hiyerarşik düzen vardır. Her tanrı farklı güçleri temsil eder ve büyüklükleri aynı değildir. Babasını alt ederek kardeşlerini özgür kılan Zeus, tanrıların tanrısı kabul edilir ve kral olmaya hak kazanır. Bu nedenle Olimpos dağında, onunla beraber olacak tanrıların seçimini yapmakta özgür olmuştur.
Zeus en güçlü tanrı olmasına rağmen kardeşleri ve diğer tanrılara da yetkiler vermiştir. Onunla beraber yönetimde yer alan 12 tanrı vardır. Olimpos Tanrıları olarak bilinen bu tanrılar içinde Hestia, Demeter, Hera, Hades ve Poseidon öz kardeşleridir. Geriye kalan diğer tanrılar ise Zeus’un çocuklarıdır. Ancak bu çocukların nasıl doğduklarına dair net bir bilgi bulunmaz.
12 Olimpos Tanrısı
Olimpos tanrıları, Olimpos Dağı’nda yaşayan ve tanrılar içinde en büyük olanlarıdır. 12 tanrıdan oluşurlar ve bu nedenle 12 Olimpos Tanrısı olarak nitelendirilirler. 12 sayısının gökyüzü ile nümerolojik anlamda ilgisi vardır. Bir yıl boyunca Zodiac kuşağında yer alan yıldızların ya da bir yılı oluşturan ayların sayısı 12’dir.
ZEUS (Jüpiter)
Baş tanrı ve tanrılar kralı olarak nitelendirilir. Sembolleri içinde şimşek, kartal, meşe ağacı gibi simgeler vardır. Kronos’u alt ederek tahtı ele geçirmiş ve kardeşlerini kurtarmıştır. Merkezi olarak Olimpos gösterilmektedir.
HERA (Juno)
Zeus’un eşi ve evlilik tanrıçası olan Hera’nın sembolleri ise nar, tavuskuşu tüyü ve taçtır. Mora Yarımadası’nda yer alan Argos şehri meskenidir.
POSEİDON (Neptün)
Zeus’un iki erkek kardeşinden biridir ve denizler tanrısı olarak bilinir. En çok üç dişli yabası ile özdeşleşen bu tanrının sembolleri arasında balık, yunus ve at yer almaktadır. Aydın’ın Kuşadası ilçesinde yer alan tarihi sit alanı Panionion’da, Poseidon’a adanmış bir İyon tapınağı bulunur.
DEMETER (Ceres)
Zeus’un kız kardeşlerinden biri olan Demeter, doğurganlık ve bereket tanrıçasıdır. Simgesi pek çok kaynakta buğday demeti ya da afyon çiçeği olarak gösterilmiştir. Yunanistan’ın Elefsis şehri ise Demeter ile özdeşleşmiştir.
ATHENA (Minerva)
Zeus’un Metis’ten olma kızıdır ve ikinci kuşak tanrıçalar arasında yer alır. Bilgelik, cesaret, strateji, adalet, ilham, sanat ve yetenek tanrıçasıdır. Baykuş, zeytin ağacı, yılanlar ve miğfer simgeleri olarak kullanılır. Athena, adını da verdiği Atina şehrini kült merkezi olarak seçmiştir.
AFRODİT (Venüs)
İkinci kuşak tanrıçalardan bir diğeridir ve güzellik tanrıçasıdır. Zeus ve Dione’nin kızı olan Afrodit, güzelliği dillere destan olan bir tanrıçadır. Sembolleri arasında deniz kabuğu, gül, mersin ağacı, serçe, güvercin, kuğu ve ayna vardır. Afrodit’in Kıbrıs’ın Baf bölgesi’ndeki Petra tou Romiou adı verilen yerde doğduğuna inanılır.
ARES (Mars)
Zeus ile Hera’nın oğlu olan Ares ise savaş tanrısıdır ve ikinci kuşakta yer alır. Sembolleri içinde yaban domuzu, köpek, miğfer ve savaş arabası bulunur. Sparta şehri ve Trakya bölgesi tanrının başlıca kült merkezleri arasındadır.
APOLLON (Apollo)
Kimi kaynaklara göre Zeus ve Leto’nun oğlu kabul edilen, kimi kaynakların ise Uranos’un oğlu yazdığı Apollon, sanat ve kehanet tanrısıdır. Lir, defne, piton, ok ve yay sembolleri arasındadır. Aynı zamanda Yunanistan’daki Delfi kasabasında ve ülkemizdeki Didim şehrinde adına yapılmış pek çok tapınak ve günümüze ulaşmış sit alanı bulunmaktadır.
ARTEMİS (Diana)
Apollon’un ikiz kız kardeşi olduğu kabul edilen Artemis ise avcılık, kırsal hayat ve doğum tanrıçasıdır. Simgeleri arasında erkek geyik, av köpeği, ay, ok ve yay bulunur. Artemis, Efes’te doğurganlığın ve bereketin sembolü olan bir ana tanrıçadır ve kült merkezi olarak Efes bilinir.
HEPHAİSTOS (Vulcan)
Zeus ve Hera’nın diğer oğludur ve madencilik, ateş ve yanardağ tanrısı olarak geçer. Afrodit’in de eşidir. Sembolleri arasında çekiç, örs, demirci maşası ve bıldırcın vardır. Gökçeada’nın güneybatısında bulunan Yunan adası Limni, Hephaistos’un adası olarak bilinir.
HERMES (Merkür)
Zeus’un Maia’dan olan oğludur ve tanrıların ulağıdır. Çobanların, seyyahların, tüccarların, şairlerin, hırsızların kurnaz ve çevik tanrısı olarak anlatılır. Asa, kanatlı ayakkabı, kaplumbağa, yılan ve horoz sembolleridir. Mora Yarımadası’nda yer alan Killene Dağı’nda doğduğuna inanılır.
DİONYSOS (Baküs)
Zeus ile ölümlü olan Semele’nin oğludur. Şarap ve eğlence tanrısıdır. Sembolleri ise üzüm, asma ve çita, panter gibi büyük kedigiller olabilir. Kült merkezi Nysa Dağı olarak geçmektedir.
Birinci kuşak 12 Olimpos tanrısından biri olan aile tanrıçası Hestia (Vesta), yerini Dionysos’a bırakıp insanlar arasında yaşamak için ayrılmıştır. Bunun yanında Zeus’un diğer erkek kardeşi olan Hades de pek çok kaynakta 12 tanrı arasında gösterilebilir. Ancak Hades genelde Olimpos’ta değil, yer altında yaşamaktadır.
Kıyıdan 
“Yunan Mitolojisi: 12 Olimposlular Kimler?” için 2 yorum